Een significant deel van het bedrijfsleven (zo.n 70%) in Nederland bestaat uit familiebedrijven en door de vergrijzing kent een flink aantal van deze familiebedrijven een directeur groot aandeelhouder die richting de pensioen gerechtigde leeftijd gaat. Middels een familiestatuut kun je bepaalde zaken in alle rust vooraf binnen de familie goed regelen.
Het moment waarop het bedrijf moet worden overgedragen aan de volgende generatie of te verkopen zal dan vaak gaan spelen. Als het moment daar is, dan is het van cruciaal belang dat alle stakeholders weten waar hij/zij aan toe is. Want we weten allemaal dat als er nooit over gesproken is én het moet op stel en sprong; dan komen er opeens onverwachte en vaak vervelende zaken op tafel die het traject ernstig vertragen en zelfs kunnen beschadigen.
Waarom het familiestatuut ?
Het familiestatuut is een document waarin je een aantal afspraken vastlegt binnen familie vastlegt die zien op de toekomst van het bedrijf en hoe het bedrijf eventueel overgaat op de volgende generatie of – als die er niet is of geen interesse is – verkocht gaat worden. Dat hoeft NIET volledig uitgekauwd te zijn, maar kan bijvoorbeeld ook duidelijke procedure afspraken kennen zodat iedereen weet waar hij/zij aan toe is en wat er moet gebeuren als zich een overname aandient.
Vragen die aan de orde kunnen komen:
- Hoe kijken we naar de lange termijn van het bedrijf ?
Wat wil de familie met het bedrijf en wat zijn daar de consequenties van ? Hoe ga je om met belangrijke stakeholders zoals bijvoorbeeld de positie van werknemers die ook vaak al langdurig bij de zaak werken ?
- Is er een beoogde opvolger binnen de familie en kan iedereen daar vrede mee hebben ?
Vaak is er weinig discussie over wie dit zou moeten zijn, maar het is voor het proces goed om dit duidelijk door te spreken met elkaar.
Het kan ook zijn dat deze opvolger niet zo evident is en hoe en wanneer bepaal je dat je je blik naar buiten richt om er wel voor te zorgen dat het bedrijf op tijd in goede handen komt?
- Wie behoort tot de ‘familie’ ?
Onderzoek heeft aangetoond dat broers, zussen en aangetrouwde leden van de familie die niet in het bedrijf zitten, niet betrokken worden bij zaken die het familiebedrijf aangaan. Dit leidt in veel gevallen tot frictie en problemen als er een belangrijk besluit moet worden genomen die hen ook raakt. En dat is zeker zo als het bedrijf wordt overgedragen !
- Procedure afspraken over de waardering van het bedrijf en de fiscale consequenties
Bespreek met elkaar hoe je naar de waarde van het bedrijf kijkt, welke waarderingsmethode je hanteert als het zich voordoet en hoe dit werkt als 1 van de familieleden de bedrijfsopvolger is en wat dit betekent voor de anderen. Bovendien zijn er bij bedrijfsopvolging fiscale faciliteiten (zoals de BOR) die een rol spelen.
- Hoe moet de overgang vorm krijgen bij een bedrijfsopvolging ?
Blijft de huidige eigenaar nog actief, wat wordt zijn/haar rol na de overname, komen er nog andere familie leden in de directie of wordt er gekozen voor een nieuwe externe directeur ?
- Maak afspraken over oplossen van geschillen
Er kan altijd verschil van mening ontstaan over onderwerpen die het bedrijf of de familie aangaat. Maak met elkaar goede afspraken hoe je dit oplost zodat je daar geen onenigheid over kan krijgen en iedereen weet: als we er samen niet uitkomen dan hebben we duidelijke spelregels hoe we dat oplossen.
Familiestatuut en overname
Een overname is een langdurig en vaak ook emotioneel traject. Dat kent al hobbels genoeg en dan wil je ook niet nog eens ruzie binnen de familie over de mogelijke uitkomsten of de verdeling van middelen, taken en verantwoordelijkheden.
Dus wat te doen:
- Maak het bespreekbaar hoe het bedrijf later in andere handen over zou moeten gaan
- Neem een onafhankelijke derde in de hand die hier ervaring mee heeft en dit proces faciliteert
- Beleg familieberaad zodat iedere relevante stakeholder zijn mening kan geven
- Leg de afspraken die hier uitrollen vast in het familiestatuut.
Niemand zegt dat dit makkelijk is, maar als er geen (tijds)druk is en je dit proces in juiste banen leidt, ben je veel beter voorbereid voor een verkoop van het meest waardevolste bezit van de familie: het familiebedrijf. Dat levert vaak het beste financiële resultaat op (verkoper spreekt met 1 mond) én voorkomt een pijnlijke en emotionele scheuring binnen de familie (iedereen in de familie weet wat er is afgesproken).
Ben je nog niet zo ver, maar overweeg je nu de stap te nemen voor een eventuele verkoop of bedrijfsopvolging; wacht dan niet met het bespreekbaar maken in de familie. Het kan nog steeds goed geregeld worden maar zorg dat iedereen in de familie die er toe doet weet wat er speelt en dat ze vertrouwen hebben in de manier waarop dit wordt aangepakt. Negeren omdat jij als huidige directeur en ‘pater familias’ het voor het zeggen hebt, is een slechte raadgever want het komt toch een keer aan de oppervlakte en dat wil je niet hebben als je midden in de transactie zelf zit terwijl je dit middels een familiestatuut had kunnen voorkomen.
Take 5
Take 5 heeft veel ervaring in het begeleiden van bedrijfsovernames en bedrijfsopvolgingstrajecten. De adviseurs zijn gewend die onafhankelijke positie in te nemen om in een dergelijk moeilijk traject het belang van de hele familie: realisatie van optimale verkoop (zowel financieel, als ook voor behoud in familie of bij verkoop zekerheid voor personeel).
